Skagaheiði

Skagaheiði er stórkostlegt landsvæði sem fáir þekkja. Þar er töfrandi fegurð og heillandi möguleikar til útivistar. Landslagið er tiltölulega lágt, yfirleitt undir tvö hundruð metrum yfir sjávarmáli. Stórar klettaborgir breiða víða úr sér og í lægðum á milli þeirra eru veiðivötnin sem eiga vart sinn líka hér á landi. Veiðimenn sem stunda heiðina eiga flestir ákveðin eftirlætisvötn. Hér til hliðar er gott yfirlitskort yfir helstu vötnin.

Malarvegur er frá Skagaströnd og fyrir Skaga. Hann tengir saman bæi sem allflestir eru við ströndina. Víða liggja jeppaslóðar upp að veiðivötnum. Örfáir þeirra eru vel færir, jafnvel fyrir fólksbíla, en um aðra þarf að aka á fjórhjóladrifsbílum, aðrir eru ekkert annað en troðningar sem auðveldlega geta spillst í rigningartíð. Varla þarf að geta þess að allur akstur utan vega er með lögum óheimill á Skagaheiði eins og annars staðar í landinu.

Miklu meira en veiðivötnin

Skaginn er einn af útvörðum Íslands til norðurs og ber mörg einkenni þess. Gróðurfar á svæðinu ber víða vott hinna norðlægu slóða þar sem skiptast á gróðurlitlir malarásar og gróðursælir dalir, hvilftir og lautir. Fjölbreytileiki gróðurtegunda er mikill, allt frá elftingum og skófum, upp í fjalldrapa og hrís. Við ströndina eru brimsorfnir klettar og björg eins og Króksbjarg, Kálfshamarsvík og Ketubjörg. Inni í landi eru veiðivötnin, mosagrónar klettaborgir, stórkostlegt útsýni til þriggja höfuðátta en í norður er eilífðarútsærinn.

Fuglalíf á hinum víðáttumiklu heiðalöndum á Skaga, svo og á vötnum og tjörnum, er mjög fjölskrúðugt og þar má finna fjölda fuglategunda. Þar verpa margar tegundir mófugla, vaðfugla og spörfugla og auðvitað vaka ránfuglarnir þar yfir og eiga sér eigin laupa, óðul og veiðisvæði. Á góðviðrisdögum ómar Skaginn og Skagaheiðin af samsöng þessara íbúa náttúrunnar.

Sagan og fortíðin eiga sér líka fulltrúa inni á heiðinni. Þar má finna rústir smábýla og selja. Slóðirnar að þeim eru orðnar grónar og einungis farnar af búfénaði og stöku ferðalangi. Þar voru áður hluti þjóðleiða milli héraða. Landið geymir fjölmargar sögur af ferðum þeirra sem götuna tróðu, sigrum og ósigrum. Sumar hafa geymst og verið ritaðar, aðrar eru horfnar eins og þeir sem kotin byggðu. Bæði þjóðsögur og örnefni eiga samastað á Skaga. Sumar tengjast veiðivötnum og hafa kannski verið sagðar til skemmtunar og til að skapa spennu í tilveruna. Í Kambadal upp af Hrafndal er til dæmis lítil tjörn sem heitir Skrímslatjörn. Sagan hermir að þar búi ógurlegt skrímsli sem eigi sér undirgöng og geti líka komið upp í tjörn lengst úti á Skaga. Munnmaæli segja frá því að nykur hafi verið í Torfdalsvatni og verið fólki varasamur. Sagnir eru til um loðsilung sem varð fólki að aldurtila á Kaldrana. Ekki má nefna þjóðsögur á Skaga án þess að minnast á tröllkonuna Kólku sem réri á steinnökkva sínum frá Höfnum og svalg allt vatn úr Kólkutjörn, með öllum kvikindunum sem í því voru, eftir að hafa róið að landi í óveðri með báta tvo Í togi.

Veðurfar á Skaga ber öll einkenni norðlægra slóða. Snögg veðrabrigði geta orðið og góðviðrisdagur breytist þá kannski með stuttum fyrirvara í storm með regni eða snjókomu eftir árstíðum. Köld þokan læðist stöku sinnum inn með norðanáttinni en fer oft ekki fjarri sjó. Allt þetta verður sá sem fer um Skagann og heiðina að skoða og virða því náttúran getur verið óvægin ef óvarlega er farið.

‍

Hluti af texta og kort fengið með góðfúsu leyfi frá útgefendum bæklingsins Veiði á Skaga.

‍